2020 онд хураан авсан ургац

2020 онд хураан авсан ургац

2020 онд 16431 га талбайд үр тариа тариалж 15150 га талбайгаас 22559 тонн, үүнээс улаанбуудай 16140 га талбайд тариалж 14859 га талбайгаас 22102 тонн буюу нэгж талбайгаас 14,8 цн хураан авсан нь өмнөх онтой харьцуулахад улаанбуудайн ургац цаг агаарын нөхцөл байдлаас шалтгаалан 15,3%-иар буурсан хэдиийч  суурь оноос нэг га-гийн ургац 47,9%-иар өссөн үзүүлэлттэй байна. Төмс 277,87 га талбайд тариалж 275,87 га талбайгаас 3019 тонн буюу нэгж талбайн ургац 109 цн, хүнсний ногоо 185 га талбайд тариалж 2263 тонн буюу нэгж талбайн ургац 122 цн ургац тус тус хураан авч хүсний ногооны хэрэгцээний 21,9%, төмсний хэрэгцээний 63,3%-ийг дотоодын ургацаар хангаж өмнөх оноос төмсний хангамж 17,1%, хүнсний ногооны хангамж 5,7%-иар  тус тус нэмэгдсэн байна.

“Уламжлалт аргаар гар тэжээл бэлтгэх” аян амжилттай явагдаж дууслаа.

“Уламжлалт аргаар гар тэжээл бэлтгэх” аян амжилттай явагдаж дууслаа.

Хөвсгөл аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газар, Аймгийн Засаг даргын Тамгын газраас уриалсан “УЛАМЖЛАЛТ АРГААР ГАР ТЭЖЭЭЛ БЭЛТГЭХ” аянд Хөвсгөл аймгийн  16 байгууллага, аж ахуйн нэгж нэгдэж  үйлдвэрийн аргаар бэлтгэсэн 6.2 тн тэжээл, 0.5 тн хужир, 100 кг гар тэжээл, 1.2 тн өвс бэлтгэн  аймгийн МАЛ ХАМГААЛАХ САН-д хүлээлгэн өглөө.  Аяныг маань ЗҮТГЭЛ, ИТГЭЛ, СЭТГЭЛ гарган дэмжин оролцсон  БАЙГУУЛЛАГА, ХАМТ ОЛОНД  талархал илэрхийлье.

Ангилалт хянан баталгаажуулах, цөм сүрэг бүрдүүлэх, бүртгэлжүүлэх ажил хийгдлээ.

2020 оны Улсын төсвөөр ангилалт хянан баталгаажуулах, цөм сүрэг бүрдүүлэх, бүртгэлжүүлэх ажлыг Цагаан-Уул, Цэцэрлэг, Төмөрбулаг, Рэнчинлхүмбэ, Улаан-Уул, Баянзүрх сумдад зохион байгуулах, гүйцэтгэгчээр шалгарсан Цагаан-Уул ариун сүрэг ХХК, Баян Алтрага шилмэл сүрэг ХХК –тай гэрээ байгуулсан. Хөвсгөл аймгийн Засаг даргын 2020 оны А/353 тоот захирамжаар батлагдсан ажлын Цагаан-Уул, Цэцэрлэг, Төмөрбулаг сумдад ангилалт хийсэн ажилд хяналт тавьж, мэргэжил арга зүйн зөвлөмж өгч ажмлласан.

 Ангилалтын үр дүнд Цэцэрлэг сумын 3 малчин өрхөд Тэс үүлдрийн 242 толгой хээлтэгч, Рэнчинлхүмбэ, Улаан-Уул сумдад 12 малчин өрхөд Дархад омгийн 998 толгой хээлтэгч мөн 7 малчин өрхөд Дархад үүлдрийн 1085 толгой хээлтэгч, Төмөрбулаг сумын 1 малчин өрхөд 86 толгой хээлтэгч, Баянзүрх сумын 6 малчин өрхөд 242 толгой хээлтэгчээр тус тус цөм сүрэг бүрдүүлж гэрээ байгуулан батламж олгож, цаашид үржүүлгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нөхцөл бүрдээд байна.  

Улсын төсвийн хөрөнгөөр хийгдсэн бэлчээрийн зориулалттай гүн өрмийн худгийг хүлээн авлаа.

Улсын төсвийн 300,0 сая төгрөгөөр бэлчээрийн зориулалттай гүн өрмийн худгийн тендер зарлаж Хөвсгөл  геологи ХХК шалгарч, гүйцэтгэлийн ажлыг хийсэн. Үүнд Их-Уул суманд 2, Рашаант суманд 3, Жаргалант суманд 3, Галт суманд 3, Төмөрбулаг суманд 2, Тосонцэнгэл суманд 2 худаг нийт 15 гүн өрмийн худаг гаргах аймгийн Засаг даргын захирамжаар батлагдсан ажлын хэсэг гүйцэтгэгч компаниас хүлээн авч сумны комиссод хүлээлгэн өглөө. Орон нутгийн төсвийн 214,0 сая төгрөгөөр Тариалан суманд 2, Их-Уул суманд 1, Шинэ-Идэр суманд 3, Тосонцэнгэл суманд 4 цооног, Галт суманд 4 цооног, Жаргалант суманд 2, Алаг-эрдэнэ суманд 1, Арбулаг суманд 1 худаг нийт 17 худаг, ДЗМОУБ-аас 30,0 сая төгрөгөөр  Төмөрбулаг сумын Хүүхдийн цэцэрлэгт 1 худаг гаргаж аймгийн Засаг даргын захирамжаар батлагдсан ажлын хэсэг хүлээж авах ажлыг зохион байгуулж байна. Нийт аймгийн  дүнгээр бэлчээрийн зориулалттай 32 худаг, унды усны зориулалттай 1 худаг  ашиглалтад орж 144,0 мянган га бэлчээрийн талбайг усжуулж, хоногт 102,4 мянган толгой малыг услах боломж бүрдээд байна. 

ХӨВСГӨЛ АЙМГИЙН 2020-2021 ОНЫ МАЛ АЖ АХУЙН ӨВӨЛЖИЛТИЙН ТАЛААР

Энэ онд аймгийн дүнгээр 23 сум 1 тосгоны 128 багийн нутагт 9079 хот айл, 17014 малчин өрхөд 6156.3 мянган толгой мал өвөлжихөөс тэмээ 2.5 мянган толгой, адуу 365.1 мянган толгой, үхэр 521.1 мянган толгой, хонь 2957.3 мянган толгой, ямаа 2310.2 мянган толгой буюу хонин толгойд шилжүүлснээр 10731.5 мянган толгой мал өвөлжихөөр урьдчилсан мэдээ гараад байна.

Оторт: Өөрийн аймгийн 18 суманд 237 өрхөд өндөр настай 60, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн 12, жирэмсэн 2, хүүхэд 257 нийт 760 иргэн, 104302 толгой мал, гадна аймгийн нутагт Цэцэрлэг, Жаргалант, Галт сумаас Завхан, Архангай, Баянхонгор, Хэнтий, Булган аймагт 26 малчин өрхийн нийт 69 иргэнээс өндөр настан 1, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн 3, хүүхэд 19, нийт 9613 толгой мал, Булган аймгаас Их-Уул суманд 2 малчин өрх 4 хүүхэд, 4малчин, нийт 909 толгой мал отроор өвөлжиж байна.

Монгол Улсын Засгийн газрын 63 дугаар хуралдааны тэмдэглэлийн дагуу отор нүүдлээр өвөлжиж байгаа малчин өрхийг тухайн очсон сумын Засаг дарга нарт  төрийн үйлчилгээ үзүүлэх, хамтран ажиллах талаар санал хүргүүлсэн. Мөн отроор өвөлжиж байгаа малчин өрхийн дэлгэрэнгүй судалгааг хүргүүлсэн.  

Аймгийн нөөц: Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 оны19 дүгээр тогтоолоор аймгийн нөөцөд 800 тн өвс, 200 тн тэжээл бэлтгэх албан даалгавар өгснөөс 166,2 тн өвс буюу (20,8%), 29,8тн тэжээл (14,9%) бэлтгэсэн байна. Аймгийн аюулгүй нөөц бүрдүүлэхээр 142,0 сая төгрөг нь ногоон тэжээл, ногоон тэжээл авахаар тендер зарлаад байна.

Аймгийн Засаг даргын тамгын газар, Хүнс, Хөдөө аж ахуйн газраас санаачлагаар “Зүтгэл, Итгэл, Санаачилгыг дэмжих” нэрлэсэн жилийн хүрээнд уламжлалт аргаар гар тэжээл бэлтгэх аяныг аймгийн хэмжээнд зохион байгуулж 16 байгууллагаас хамран орлщолцож нийт 6,2тн хүчит тэжээл, 1,2 тн өвс, ногоон тэжээл, 0,1тн гар тэжээл, 0,5 тн хужрыг аймгийн Мал хамгаалах санд төвлөрүүлээд байна.

Сумын аюулгүйн нөөцөд: Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 оны19 дүгээр тогтоолоор 4800 тн өвс бэлтгэхээс 1394 тн өвс бэлтгэж (29,0%), 1200 тн тэжээл бэлтгэхээс  289 тн  тэжээл бэлтгэж (24%)  биелэлтэй байна.

Малчид иргэд хүчээр: 202624 тн байгалийн хадлан, 13508 тн давс, хужир шүү, 366 тн гар тэжээл бэлтгэхээс 153313 тн байгалийн хадлан, 7982 тн давс, хужир шүү, 242 тн гар тэжээл, 2631 тн ногоон тэжээл, үйлдвэрийн тэжээл 153 тн, дарш ногооны хаягдал 814.1тн бэлтгэж  76.8 хувьтай. Тариалан, Эрдэнэбулган, Чандмань-өндөр, Цагаан-үүр сумдын малчид иргэд өвс тэжээлийнхээ нөөцийг 100%, Цагаан-уул сум 91%-тай бэлтгэсэн байна.

Инженерийн хийцтэй худаг 621 энгийн уурхайн худаг 688, усан сан 6 нийт 1905 уст цэг байгаагаас 1874 буюу 98,4 хувьтай худаг, уст цэг ашиглагдаж байна. 

Энэ онд аймгийн хэмжээнд бэлчээрийн зориулалтаар Улсын төсвөөс 6 суманд 15 худаг, орон нутгийн хөрөнгөөр 18 худаг, гадаадын төсөл хөтөлбөрөөр 1 худаг нийт 33 худаг шинээр гарсан байна.

Бод малын хашаа 15908, бог малын хашаа 18570 байгаа нь малын хашаа хорооны хангамж 98,3 хувьтай байна.

Хүнс, Хөдөө аж ахуй, Хөнгөн үйлдвэрийн сайдын 2016 оны А/71 дүгээр тушаалаар баталсан зааврын дагуу үнэлэхэд малчин өрхийн түвшинд өвөлжилт, хаваржилийн бэлтгэлийг 92,9 хувьтай, аймгийн түвшинд 74,3 хувийн биелэлттэй байна.

 Өвөлжилтийн мэдээлэл:

            Энэ жил манай аймаг нь бэлчээрийн ургамал сайн байсан боловч хадлангийн гарц тааруу байсан. Малчид иргэд хадлан урьд жилийнхээс бага хэмжээтэй бэлтгэсэн.

            Ханх, Рэнчинлхүмбэ, Цагааннуур, Цагаанүүр, Улаан-Уул сумдад 10-15 см цастай, бусад нутгаар 5-10 см цастай байна. Хүйтний эрч нэмэгдэж байна.  Ханх, Рэнчинлхүмбэ сумын зарим багт бэлчээрийн ургац тааруу байсантай холбоотой цас нэмж орвол мал өвөлжилт хүндэрч магадгүй бусад нутгаар өвөлжилт хэвийн байна.

МАЛ ҮРЖЛИЙН АЛБА